زیرسازی چمن مصنوعی

بیش از نیم قرن از تولید چمن مصنوعی می گذرد. نمونه های اولیه با اهداف ورزشی ساخته شده اند ولی به مرور کاربری کفپوش های چمنی از محدوده ورزشگاه ها خارج شد. چمن مصنوعی نوعی کفپوش برای فضای بیرونی است و باید بر روی سطح زمین، فیکس شود. قبل از نصب، عملیات زیرسازی چمن مصنوعی انجام می شود تا زمین برای اجرای نهایی آماده شود. بدون آماده سازی زمین، عملیات نصب با مشکل روبرو می شود اما مشکل اصلی بعدها به وجود می آید.

زیرسازی چمن مصنوعی چیست؟

کلیه فرایندهای تسطیح و تبدیل زمین بکر به زمین قابل اجرای چمن مصنوعی را عملیات زیرسازی گویند. این پروسه شامل آماده سازی هر نوع سطحی می شود از زمین های خاکی و طبیعی گرفته تا زمین های بتونی، آسفالت، سنگی، موزاییک و … همگی نیاز به زیرسازی برای نصب چمن مصنوعی دارند.

چمن مصنوعی زمین فوتبال، فضای سبز شهری، چمن های ورزشی و زمین بازی کودکان، از قبل با استفاده از متریال مناسب، آماده شده اند. اجرای چمن مصنوعی بر روی همه سطوح، امکان پذیر است. به شرطی که زیرسازی خوب و استاندارد باشد، بعد از نصب، سطح زمین چمن دچار مشکل نمی شود.

مزایای زیرسازی قبل از نصب چیست؟

یک زمین خاکی را در نظر بگیرید. این زمین با توجه به ساختار خاک منطقه دارای سختی متفاوتی است. انواع گیاهان خودرو، علف های هرز و … نیز در بخش های مختلف زمین، دیده می شوند. روی چنین سطحی نمی توان چمن مصنوعی را نصب کرد. برای جلوگیری از رشد گیاهان طبیعی باید عملیات زیرسازی قبل از اجرای رول های چمن ر انجام داد. این عملیات مانع از رشد علف های هرز روی چمن مصنوعی می شود.

بخوانید : همه چیز در مورد چمن مصنوعی زمین تنیس و زیر سازی های آن

محصولات چمن مصنوعی از کفپوش هایی هستند که برای فضای باز طراحی شده اند. این کفپوش در معرض تابش مستقیم نور خورشید و بارش برف و باران قرار دارد. با افزودن برخی مواد به متریال مراحل ساخت زمین چمن مصنوعی، مقاومت محصول در برابر تغییرات جوی، افزایش می یابد. اما لازم است تا راهی برای خروج آب بارندگی از سطح چمن، وجود داشته باشد.

لایه زیرین چمن مصنوعی به صورت شبکه ای ساخته شده و دارای منافذی برای عبور آب اضافی از سطح چمن است. آب حاصل از بارندگی از طریق شبکه زیرسازی چمن مصنوعی حیاط به مجرای فاضلاب، سرازیر می شود. بدون وجود یک سیستم استاندارد برای گذر آب، سطح زمین ورزشگاه همیشه پر از آب است. زیرسازی مانع جمع شدن آب روی سطح زمین می شود و چمن مصنوعی همیشه خشک و آماده استفاده است.

برخی از مزایای و نحوه اجرای زیرسازی چمن مصنوعی اینها هستند:

• هدایت آب به مجاری فاضلاب
• امکان تغییر کاربری زمین با کمترین هزینه
• جلوگیری از آسیب به لایه زیرین چمن مصنوعی
• خروج کامل آب و جلوگیری از جمع شدن آب روی سطح چمن
• افزایش طول عمر و ماندگاری چمن مصنوعی

مراحل زیرسازی چمن مصنوعی

بحران کم آبی در جهان و ایران موجب شده تا چمن طبیعی جای خود را به سازه های مقاوم تر بدهد. چمن مصنوعی ساختاری پلاستیکی دارد و از مواد پلیمری ساخته شده است. در مقایسه با چمن کاشته شده، محصولات چمنی، نگهداری بسیار راحت تری دارند. با حذف عملیات چمن زنی، کوددهی، سم پاشی، آبیاری و …. مقدار زیادی از هزینه های جاری ورزشگاه کم می شود. برای اینکه چمن های نصب شده، طول عمر بیشتری داشته باشند، ابتدا تحقیقات وسیع روی زمین مورد نظر، صورت می گیرد.

ساختار زمین و بافت خاکی منطقه تاثیر زیادی در عملیات زیرسازی دارد. به طور معمول نمونه ای از خاک منطقه مورد آزمایش قرار می گیرد. رطوبت زمین، سختی و …. اهمیت زیادی دارد. ادامه کار و عملیات زیرسازی ارتباط مستقیم به نتایج به دست آمده دارد.

لازم است تا یک لایه از سطح زمین برداشته شود و با مواد مخصوص، گودی پر شود. این پروسه موجب از بین رفتن گیاهان و دانه ها می شود. برای گودبرداری زمین از ماشین آلات و ابزار متفاوتی استفاده می شود. نوع دستگاه های استفاده شده در گود برداری بستگی به سختی و مقاومت زمین دارد.

خاک برداری و خاک ریزی و تسطیح زمین از پروسه گودبرداری هستند اما قبل از آن لازم است تا زهکشی چمن مصنوعی انجام شود. حفر شیارها و کانال های مجاری عبور آب از مهم ترین عملیات زیرسازی چمن مصنوعی حیاط و… است. لوله کشی های نصب شده وظیفه انتقال آب به مرای فاضلاب منطقه را دارند. بنباراین عملیات وسیعی شامل زیرسازی و زهکشی می شود که هر کدام نیازمند محاسبات دقیق است.

عملیات زیرسازی به صورت های گوناگون انجام می شود که شامل این موارد است:

زیرسازی چمن مصنوعی استحکام نیافته

نصب چمن مصنوعی در زمین هایی که کاربری کمتری دارند، به گونه ای متفاوت انجام می شود. برای مثال مراحل آماده سازی زمین چمن بلوار با چمن مصنوعی زمین بازی کودکان یکسان نیست. در فضای سبز شهری و چمن هایی که به منظور زیباسازی زمین های غیر قابل استفاده، به کار می رود بتن و آسفالت در زیرسازی به کار نمی رود. در واقع این زمین ها قابلیت استفاده زیادی ندارند و اغلب برای چشم انداز زیبا و جذاب تری که دارند، طراحی می شوند. حذف بتن و محصولات سخت در سطح زیر چمن مصنوعی، موجب کاهش هزینه های اجرایی می شود.

با خرید چمن مصنوعی تزئینی در فضای سبز شهری به همین ترتیب، کار می شود. با حذف هزینه های اضافی مقدار زیادی در هزینه ها صرفه جویی می شود ولی چرا این شیوه برای بقیه زمین ها قابل اجرا نیست؟

در این پروسه عملیات زیرسازی چمن مصنوعی، استحکام نیافته است بنابراین سطح چمن در برابر فشار و ضربه، ضعیف عمل می کند. به همین علت در مکان های پر تردد و به خصوص در طراحی محوطه اتومبیل ها، نبایداز این روش برای نصب و اجرای چمن مصنوعی استفاده کرد. رفت و آمد وسایل نقلیه روی چنین زمینی موجب فشار بیش از حد شده و به مرور ، چمن مصنوعی موج بر می دارد.

موج دار شدن چمن مصنوعی ۲ مشکل بزرگ ایجاد می کند. اول اینکه از لحاظ ظاهری، سطح زمین چمن زیبایی خود را از دست می دهد. اما مهم تر از آن، جدا شدن کفپوش از سطح زیرین است. فشار بیش از حد به برخی نقاط، پستی و بلندی هایی را در زمین به وجود می آورد. در این نقاط، چمن از روی زمین کنده شده و خیلی زود فرسوده می شود.

زیرسازی چمن مصنوعی استحکام یافته

اصطلاح زیرسازی استحکام یافته به تکنیک نصب و اجرای کفپوش چمنی اشاره دارد. با توجه به نوع کاربری و ابعاد زمین می توان از این تکنیک استفاده کرد. در این شیوه، برای استحکام هر چه بیشتر زمین، در طی مراحل نصب یک لایه بتن یا آسفالت به زیرسازی اضافه می شود. این سطح سخت در لایه آخر قرار می گیرد و با شیب بندی مناسب برای دفع آب های سطحی، اجرا می شود.

سیستم دفع آب حاصل از بارندگی در استحکام و طول عمر کفپوش تاثیر دارد. باقیماندن آب اضافی در لایه زیرین موجب یخ زدن آب می شود. چنانچه زهکش مناسب وجود نداشته باشد، در یخبندان های زمستانی، آسفالت و بتون ترک بر می دارد. به این ترتیب امکان جدا شدن کفپوش هست. روش اجرای سیستم دفع آب به فاضلاب یکی از مهم ترین موارد در نحوه زیرسازی چمن مصنوعی است.

زیرسازی بر اساس نوع متریال نصب

از انواع متریال طبیعی با توجه به خاک منطقه در پروسه آماده سازی زمین استفاده می شود. در مواردی نیز لازم است تا متریال تولید شده با برخی پلیمرها و مواد مصنوعی برای استحکام زمین به کار گرفته شود. به طور کلی در همه زمین ها یکی از این دو گروه به کار گرفته می شود:

الف- سطح سخت و غیر قابل نفوذ

کفپوش سبز چمنی را می توان روی هر سطحی نصب کرد. طریقه نصب و آماده سازی زمین با توجه به سختی و نرمی آن، متفاوت است. زیرسازی روی سطوح سخت نظیر سیمان و بتون، آسفالت و سنگفرش، سرامیک و … به این شیوه انجام می شود. در این شیوه برای عبور آب از شیب بندی استفاده می شود که خود به طراحی دقیق و محاسبات پیچیده ریاضی نیاز دارد. با توجه به سیستم زهکشی و تکنیک به کار رفته، بهتر است این شیوه در زمین های بزرگ اجرا نشود. معمولا زمین های کوچکتر برای این تکنیک مشکلی ندارند.

ب- سطح نفوذ پذیر

در این شیوه برای زیرسازی از خاک، شن، ریگ و هر متریال نفوذ پذیر دیگری استفاده می شود. ابتدا پروسه گیاه زدایی صورت می گیرد. برای این کار لازم است تا خاک به عمق ۳۵ سانتیمتر، گودبرداری شود. سپس از یک لایه متریال نفوذ پذیر برای پر کردن زمین استفاده می شود. این لایه برای توزیع فشار روی منطقه، بسیار مناسب است. این شیوه اجرای چمن مصنوعی مورد تایید فیفا نیز هست و با ضوابط و استانداردهای معتبر جانی نیز منطبق است. روش شیب دار کردن زمین مورد تایید فیفا نیست و برای زمین ورزشی کاربردی ندارد.

نحوه زیرسازی چمن مصنوعی برای فوتبال

این عملیات کاملا تخصصی است و نیاز به بررسی دقیق خاک منطقه و شرایط اقلیمی دارد. حتی بهترین برندهای چمن مصنوعی نیز بدون زیرسازی مناسب، مدت زیادی دوام نمی آورند. برای اینکه کفپوش چمن، ماندگاری طولانی تری داشته باشد باید پروسه آماده سازی زمین توسط افراد حرفه ای و با تجربه انجام شود مراجل اجرای زیرسازی و نصب چمن مصنوعی به صورت زیر است:

اجرای سطح سخت

در این مرحله زیرسازی سخت جهت خروج آب به صورت افقی، انجام می شود. پوشاندن سطح زمین با مواد سخت نظیر سیمان و بتون یا قطعات پیش ساخته، در این مرحله انجام می شود. پوشش سخت به گونه ای است که یک شیب مناسب به دو ضلع طولی زمین، امتداد پیدا می کند. به این ترتیب آب از مرکز زمین به این دو جهت حرکت کرده و از گوشه های طولی خارج می شود. خشک بودن سطح زمین چمن برای اجرای مسابقات و برگزاری بازی های رسمی، ضرورت دارد.

شن ریزی ناپیوسته

برای خروج عمودی آب از شن ریزی استفاده می شود. این لایه روی سطح سخت قرار می گیرد ابتدا سطح خاک کوبیده و صاف می شود. پس از تسطیح زمین، چندین لایه شن با قطر متفاوت استفاده می شود. به این ترتیب آب از لایه های شن عبور کرده و به لایه غیر قابل نفوذ و سخت می رسد. پس از نفوذ آب به سطح زیر و برخورد با بتون و سیمان و … در جهت افقی به سمت گوشه های زمین، جریان پیدا می کند. در زیر سازی چمن مصنوعی برای عبور آب کانال و لوله هایی نصب می شود که قابلیت انتقال حجم زیادی آب به چاه فاضلاب یا مخازن زیر زمینی را دارد.

بخوانید : نگاهی دقیق به تاریخچه چمن مصنوعی ( از کجا شکل گرفت )

پس از اجرای دقیق زیرسازی چمن مصنوعی نوبت به نصب کفپوش می رسد. عملیات نصب یک مقوله حساب شده است که با اجرای رول های چمن در کنار یکدیگر، انجام می شود.

قیمت زیرسازی چمن مصنوعی

نوع زمین و کاربری در انتخاب روش زیرسازی، تفاوت ایجاد می کند اما موجب حذف این عملیات نمی شود. همه زمین های بازی کودکان، قیمت چمن مصنوعی ورزشی، چمن تزئینی، چمن مصنوعی حیاط ویلا و …. ابتدا باید تحت عملیات زیرسازی و اماده سازی قرار بگیرند. شیوه اجرای کار، متریال به کار رفته در زیرسازی، ابعاد زمین و …. روی هزینه های اجرایی، تاثیر می گذارند.

زیرسازی موجب افزایش استحکام و ماندگاری چمن مصنوعی می شود. حتی در مناطق پر بارش نیز می توان با زهکشی مناسب، از جمع شدن آب روی سطح چمن جلوگیری کرد. عبور آب های سطحی از روی زمین، موجب می شود تا زمین ورزشگاه قابلیت استفاده در همه ایام سال را داشته باشد.